donderdag 14 augustus 2014

Onvolwassen


In de workshop over denkschaamte komt er altijd wel een moment waarop een aantal deelnemers het zat is. Zij hebben het dan gehad met de vooronderstelling die ten grondslag ligt aan de workshop. Namelijk dat, terwijl je het alleen maar goed bedoelt, een ander daadwerkelijk gekwetst kan zijn door iets wat jij zegt en dat jij je daar verlegen over voelt.

“Kom op zeg, we zijn toch allemaal volwassen mensen! Daar zet je je maar overheen”.

Toch, zo houd ik dan vol, kun je bij het signaleren van de kwetsuur die je aanricht een diepe schaamte voelen. Denkschaamte, want je bent met je denken (en spreken) bij de ander over een grens gegaan, ook al bedoelde je het goed.

“Wat een onzin! Schamen is echt niet nodig voor een vergissing, hoor”.

Nou, zeg ik dan, kwetsuren kúnnen diep gaan. En schaamte, hoe irrationeel ook, voor wat je aanricht kan dus zeer adekwaat zijn. Los daarvan, is mijn eigenlijke boodschap, die schaamte blijkt gewoon voor te komen in dat soort situaties. En: daar mogen we blij mee zijn, want die verlegenheid kan leiden tot reflectie en terughouding en kan helpen voorkomen dat de verhoudingen volkomen vastlopen.

Op dat punt in de workshop is mijn pleidooi dus: wuif gevoelens van vernederingen en kwetsuren niet te snel weg als symptomen van onvolwassenheid, want ze hakken erin, net zoals de gevoelens van schaamte die je daarover kunt hebben. Het serieus nemen ervan zou wel eens een hoop onbegrepen gedrag van mensen in organisaties begrijpelijk kunnen maken.

Dat pleidooi is niet alleen voor organisaties relevant. In de krant lees ik de column van Caroline de Gruyter over wereldpolitiek, en zij bespreekt eigenlijk hetzelfde mechanisme als dat van de workshop, maar nu met betrekking tot de relatie tussen het Westen en de rest van de wereld.

Poetin, zegt zij, en de Isisstrijders en de militieleiders van Libië tot Nigeria, voelen zich diep vernederd door de Westerse interventies onder ‘humanitair’ label van de afgelopen tien jaar in Irak, Afghanistan, Libië en Mali.

“Nou en? Daar had het Westen moderne, rationele argumenten voor, dat kunnen zij toch ook bedenken? En het NAVO-lidmaatschap voor de Oost-Europese landen was niet offensief bedoeld, laat Poetin een beetje rationeel blijven”.

Pas maar op, zegt De Gruyter, door de gevoelens van vernedering en wrok te bestempelen als onvolwassen, blijft misschien een hoop van de huidige wereldpolitieke dynamiek onbegrepen, en gevaarlijker dan nodig is. Neem die gevoelens serieus, hoe goed onze Westerse  bedoelingen ook zijn.

Zie ook Geweld, denken en denkgeweld en Iets kleins

1 opmerking:

  1. Dag Naud,

    De liberale manier van denken draagt in sterke mate bij aan het probleem Moedwil en Misverstand tussen het Westen (inclusief een deel van Azië) en de rest van de wereld. Ratio en marktdenken worden opgevoerd als dominante zo niet de enige waarheid. Dit wekt misnoegen en vijandigheid bij de Ander en daarmee weer tot een gevoel van (paternalistische) verongelijktheid bij Ons. Dat argumenten van de Ander niet serieus genomen worden (naar waarden van gelijkwaardigheid beoordeeld), mag deels berusten op goedbedoelde misverstanden, maar vloeit ook voort uit de doelen van het liberalisme en is dus in die zin opzettelijk.
    Ik schrijf hierover op mijn site www.MonkWise.nl / Beschouwingen/ Stille Macht Heilige Macht (5 maart 2014) en Ten Oorlog (3 augustus 2014),
    Groet, Monk

    BeantwoordenVerwijderen