Grunberg bespreekt het initiatief van de Indiase schrijver en journalist Pankaj Mishra om de herinneringscultuur na Gaza te redden door Never Again Auschwitz te vervangen door Never Again for Anyone. Dat is meer universeel, het sluit bijvoorbeeld behalve de Gazanen de 1,5 miljoen slachtoffers in van de Cambodjaanse Rode Khmer en de 800.000 vermoorde Rwandezen voor wie tot nu toe geen enkele geëngageerde westerling de straat op ging. “Een prachtige slogan, wie kan ertegen zijn?” Maar Grunberg gelooft er niet in: “De Europese waarden die zo nauw verbonden zijn met de herinneringspolitiek kunnen niet universeel zijn, er is geen universele politiemacht die die waarden en wetten in geval van nood af kan dwingen, ze zijn hooguit Europees, en zelfs dat niet altijd. Alleen als de omstandigheden het toelaten”.
Het is trouwens, zegt hij verder, ook niet Joods om te vertrouwen op een never again en op het aanbreken van universele rechtvaardigheid en een paradijselijke toekomst. Want dat is messianistisch denken, het impliceert een bijna maakbaar verlossingsmodel terwijl het Jodendom “opgevat kan worden als een poging de Messias en het messianisme met alle macht buiten de deur te houden”. Zo denkend komt Grunberg uit bij een wel zeer afgeslankt moreel ideaal dat hij ontleent aan Piotr Cywiski, de directeur van het museum Auschwitz: ‘Concentreer u niet op het bestrijden van de oorzaak van het kwaad. Help één persoon, Eentje maar’. Grunberg: “Deze concrete minimalistische houding is mij liever dan het symbolisme van de universele herinneringspolitiek in al zijn fanatieke en zelfgenoegzame verschijningsvormen. Je kunt je immers uit morele overtuigingen tegen fanatiek idealisme keren. Al was het maar omdat messianisme, zodra het meer wordt dan een discussie tussen schriftgeleerden, altijd dodelijk en gruwelijk blijkt te zijn”.
In die laatste zin lees ik een sneer naar het Christendom dat met zijn goede bedoelingen (en afwijzing van de schriftgeleerden/farizeeën) regelmatig grandioos uit de bocht is gevlogen. Maar verder is opmerkelijk dat de door-en-door seculiere Grunberg zich hier toont als verwant met de vromer dan vrome denkwereld van de ultra-orthodoxe Israëlische Joden. Zij wijzen inderdaad de wereldse socialistische en heilstaat-ideologieën af, net zoals ze zich trouwens tegen het zionistische messianisme en de staat Israël keren vanwege een misplaatst vertrouwen in aardse verlossing.
Wat vind ik hier zelf van? Enerzijds spreekt het face-to-face van het persoon-tot-persoon als ethisch kerngebeuren van Cywiski me aan, dat is niet verwonderlijk voor een Levinas-fan. Anderzijds, daar hoeft het voor mij niet bij te blijven, zo minimalistisch of sceptisch ben ik niet. De face-to-face ontmoeting zet aan tot het opbouwen en onderhouden van maatschappelijke instituties en verbanden die recht en rechtvaardigheid nastreven. Ik ben niet voor niks recent lid geworden van de PvdA en Volt. Voor Grunberg zou dat niet hoeven, schat ik zo in.
Zie ook Utopisch universalisme is ook voor Joden te hoog gegrepen.
Wil je commentaar geven of zien: klik op Liever farizeeën dan idealisten en scrol naar beneden door.
Nooit meer Auschwitz staat voor een NatIestaat, die genocide organiseert om reden van het eigen volk. Daar kun je toch niet tegen zijn zo vlak voor Poeriem? Het geschreeuw bij de opening van het Holocaustmuseum gaat om opgefokt plebs, dat altijd Joden haat om uiteenlopende redenen. Die kunnen er ook flink op losslaan, denk maar aan Mainz etc. Israël probeert kazerne Gaza te ontmamtelen na de 7 oktober progrom. Dat daar doden bij vallen is onvermijdelijk.
BeantwoordenVerwijderenvoor mij staat "nooit meer Auschwitz" voor genocide die gepleegd wordt door een Natiestaat. Pogroms daarentegen worden opeens uitgevoerd door opgefokt plebs, die Joden haten om verschillende redenen. Het geschreeuw bij de opening van het Holocaust museum doet me aan de opmaat tot zo'n pogrom denken. Het was een warboel van Islamieten, die Joden moeten haten volgens hun Koran, linkse lieden, die Joden haten omdat ze rijk en geslaagd zijn, Christenen, die Joden haten omdat hun Jezus door hen is vermoord en zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. "Gaza" is vandaag hetgeen van de "kansel"/via de media wordt geroepen.
BeantwoordenVerwijderenJoden zijn Mexicanen, Mag-sie-keiner. Joden deugen alleen als ze sjlemielen zijn, zoals Charly Chaplin dat laat zien.
Joden haten daarentegen de ander niet, zeker niet op individuele basis. Ze wonen er midden tussen in de diaspora of in hun getto (Israël) naast andere volkeren. Ze willen gewoon met rust worden gelaten en heersend gezag en gegroeide verhoudingen respecteren. De pogrom van 7 oktober is uniek want uitgevoerd door een Natiestaat in wording, die van zijn gebied één grote kazerne heeft gemaakt tussen de bevolking en dat ook nog eens met toestemming van een Wereldorganisatie, de VN, die druipt van de Jodenhaat. Ik ben trots op dit Israël dat korte metten maakt met verdorven Gaza. We zijn eindelijk ook fysiek weerbaar. Oorlog heeft zijn eigen dynamiek en is geen ingestudeerd ballet. Tot slot, Arnon Grünberg leeft seculier, maar is een echte Jid. Mijn ouders leefden ook zo. Groet, Joyce
De kleine goedheid waar Levinas het over heeft en waar Grunberg allicht op zinspeelt countert de universaliserende rede van politieke partijen. Nastreven van recht en rechtvaardigheid hoeft niet noodzakelijk te gebeuren door het lidmaatschap van politieke partijen. Politiek is niet alles, maar alles is politiek. Goede column, Naud !
BeantwoordenVerwijderenArnon Grunberg heeft het misschien over de 'kleine goedheid' van Levinas: een heel concrete daad van goedheid ten opzichte van een welbepaalde nood van één welbepaalde Ander, zonder te wachten op een organisatorische structuur die oplossingen brengt. Dat is de goedheid van de nederige mens die spaarzame hulp biedt. Groet, Walter.
BeantwoordenVerwijderen