Het drama van een goed geordend land

De moord op verpleegkundige Linda van der Giesen had wellicht voorkomen kunnen worden.

Van der Giesen werd al een tijd bedreigd door haar ex. Zij gaf het verschillende keren aan bij de politie. De politie begreep het gevaar, en had in actie kunnen komen maar deed dat nog niet, want de protocollen van de politie en het OM vereisten eerst de opbouw van een dossier. Zonder dat zou de politie een blauwtje kunnen lopen bij Justitie. De protocollen verhinderden in dit geval dus adequaat en tijdig optreden.

Het probleem dat hier speelt is als volgt samen te vatten: onze door en door gereguleerde samenleving verhindert ons soms om in een bepaalde situatie het juiste te doen. Bijvoorbeeld om nee te zeggen tegen energievretende onzinnige acties die de regels voorschrijven; of gewoon die ene zinnige actie juist wél uit te voeren, ook al gaat het tegen de regels in.

In ons geordende land is het instellen van méér regels vaak de geijkte reactie op de vaststelling van een misstand. Dat is bijvoorbeeld op dit moment aan de orde na de constatering van fraude in Amsterdam. Als reactie daarop worden nu allerlei voorschriften en controles in de werkprocessen van de gemeente ingebouwd. Terwijl decennialange ervaring met dit soort regels (‘AO/IC’ geheten) uitwijst dat het verspilling is van geld en energie. Tot frustratie van veel medewerkers.

Wat wél werkt, en wat je eigenlijk ook het liefste wilt, is dat er betrokken, oplettend en adequaat gehandeld wordt door medewerkers, of het nu bij de politie is of bij de gemeente Amsterdam. Maar met afgedwongen compliance (het voldoen aan de regels) bereik je dat maar heel beperkt. Dat vereist iets totaal anders dan regelgeving.

Bij de politie begint men dat langzaamaan in te zien. Leon Kuijs, bestuursvoorzitter van de Politieacademie,  zegt het als volgt. “Politiemensen wordt nu geleerd verantwoording af te leggen voor wat ze gedaan hebben, maar er komt een tijd – en die komt er steeds sneller aan – dat wij ook verantwoording moeten afleggen voor wat we níet gedaan hebben. Zo van: je had het kunnen weten want je hoort alles te weten. Waarom heb je dat niet gezien?”

Zich verschuilen achter regels zou dan een stuk moeilijker worden, en dat lijkt me een goede zaak.

Zie ook Donkere hokjes