Regeren met de PVV

Ik geef het wel een kans, zo’n kabinet met VVD, CDA en PVV.

Niet omdat ik iets heb met de PVV. Integendeel, ik vind dat Wilders potentieel gevaarlijk bezig is. En met de VVD heb ik nooit wat gehad en met het CDA maar weinig. Dus daar heeft mijn voorzichtige instemming niets mee te maken.

Die instemming komt voort uit het gevoel dat je de opkomst en politieke macht van de PVV ook anders kunt duiden dan alleen maar als een maatschappelijk gevaar doordat de partij mensen tegen elkaar opzet en haat zaait.

Uiteraard is dat de meest in het oog springende kant van het verhaal. Maar er is ook een andere kant. Je kunt de opkomst van de PVV ook zien als de voltooiing van het historische proces van politieke emancipatie van bepaalde bevolkingsgroepen. Dat proces begon in de negentiende eeuw als een beweging waarbij tweederangs burgers als Katholieken en Gereformeerden via hun elites meer invloed kregen op het landsbestuur. Die emancipatie kreeg een verbreding in de twintigste eeuw toen het algemeen kiesrecht werd ingevoerd en ook de middenklasse – confessioneel en niet-confessioneel - daadwerkelijk meer invloed kreeg.

Maar daar ergens is de emancipatie een tijdlang blijven steken. Er was wel algemeen kiesrecht maar een groep van pakweg 20 tot 25 procent van de bevolking slaagde er nooit in daarmee zijn eigen geluid in de politiek te laten horen. Die groep bestond uit Christelijke, voor het overgrote deel Katholieke, arbeiders en kleine luiden. Door de macht van het verzuilde systeem leverden zij hun stemmen aan Christelijke partijen, met name de KVP en later het CDA. Zij ondersteunden daarmee de ideeën van anderen, want die wisten wat goed voor je was. In afgezwakte vorm hadden kleine luiden binnen de socialistische zuil daar ook last van: de partij dacht wel voor hen.

Maar dat is voorbij. De niet gehoorde groep wil geen stemvee meer zijn, die wil zijn eigen geluid laten horen. Het is niet voor niets dat het CDA zoveel kiezers verloor in Brabant en Limburg, eerst aan de SP, en daarna aan de PVV. Dat is hoe dan ook een vorm van weer opgenomen emancipatie.

Dat de inhoud van het geluid mij en een heleboel andere Nederlanders niet aanstaat kan helpen om de emancipatie nog verder te voeren. We zullen moeten leren niet meer voor de niet gehoorde groep te denken. Maar die groep op zijn beurt zal ook gedwongen zijn om over de eigen ideeën in discussie te gaan en zal leren wat het betekent, zoals Frank Ankersmit zegt in de NRC, om eigen ideeën te hebben. Zeker als je zo dicht tegen de regeermacht aanzit. Dat kan nooit slecht zijn.

Zeker niet als de andere 75 tot 80 procent (PvdA, CDA, VVD, SP, GroenLinks, D66, CU, PvdD) – die zo goed weet wat een rechtsstaat inhoudt – op het vlak van de feitelijke gedragingen (te onderscheiden van uitingen) van politici geen millimeter inbreuk op die rechtsstaat zal dulden.

Zie ook Rembrandts koppen