Abstract

Jan Dirk Snel deed vorige week in de NRC een poging om een verklaring te geven voor de opkomst van de PVV. Hij schrijft die toe aan de neiging van veel, met name Katholieke Christenen, om het CDA de rug toe te keren. Aan die observatie koppelt hij een voorstel voor een oplossing.

Trefwoorden in het opinieartikel van Snel zijn abstractheid, mystificatie, holheid. De CDA-kernbegrippen (gerechtigheid, solidariteit, gespreide verantwoordelijkheid en rentmeesterschap) worden door bestuurders en publiek ervaren als abstract en de inspiratie van het evangelie als een versluierende, holle term. Daar houden bestuurders niet van want je kunt er in de praktijk niets mee, en het publiek voelt zich alleen maar beknord. Daarom verliest het CDA zoveel aanhang.

Ik denk dat deze verklaring voor de leegloop van het CDA wel klopt. Snel levert hiermee een deugdelijke diagnose van de situatie.

Minder overtuigend is de aanbeveling die hij daaraan koppelt. Hij stelt voor om meer nadruk te leggen op de Christelijke erfenis zoals die in de seculiere cultuur is doorgedrongen, en op religieus-culturele tradities en monumenten. Want burgers zijn wel degelijk gehecht aan het eigen culturele erfgoed. Dat doet het beter bij het publiek dan ‘kernbegrippen’ en ‘inspiratie’. Dat blijkt wel uit de respons die Wilders krijgt als hij op een ongedwongen wijze de nadruk op dat erfgoed legt.

Ik ben bang dat deze oplossing voor de afkalving van het CDA een beetje te simpel is. Het voorstel suggereert dat de ervaren abstractheid, versluiering en holheid toevallige missers zijn, veroorzaakt door een gebrekkige interpretatie van de Christelijke traditie. Dit is naar mijn idee te optimistisch.

Die abstractheid, vaagheid en holheid zijn immers helemaal niet zo toevallig. Die gaan terug op het platoonse denken waarvan het Christendom doortrokken is. Daarin wordt een rigoureuze scheiding aangebracht tussen het theoretische en het praktische, met het geestelijke ver verheven boven het aardse. In de alledaagse praktijk kun je daar inderdaad bar weinig mee, zoals Snel vaststelt met betrekking tot de kernbegrippen van het CDA.

Dit platoonse dualisme is een kerngegeven van het Christendom, en naar mijn overtuiging niet zo makkelijk bij de tijd te brengen als Snel zou willen. Christendom en humanisme zijn misschien wel verwant maar niet uitwisselbaar in de mate waarin hij het graag zou zien. Dat zegt iets over de diepte van de crisis. Het Christendom zelf staat op het spel. Als Wilders het nu beter doet dan het CDA komt dat misschien ook wel doordat hij er de Joods-Christelijke traditie van heeft gemaakt. Daarin hoor ik het net wat meer serieus nemen van lichamelijkheid en aardsheid doorklinken.