donderdag 28 december 2023

Boemerang


Het kan, vanuit Joods standpunt, lijken dat de Duitse overheid op een goede manier reageert op de Gaza-Israël oorlog. Wie het in Duitsland opneemt voor de Palestijnse zaak wordt met een zekere argwaan bekeken. Vooral in de kunstwereld laait deze discussie hoog op. Exposities worden afgezegd, prijzen niet uitgereikt.

Zo konden de Palestijnse schrijver Adania Shibli en de Duits-Britse schrijver Sharon Dodua Otoo afgelopen maand twee Duitse prijzen voor hun werk niet ontvangen, vanwege hun verbondenheid met de Palestijnse zaak. En de Zuid-Afrikaanse Candice Breitz zou in de lente een tentoonstelling openen in het Duitse Saarland Museum. Maar de directeur zei zich genoodzaakt te zien de expositie, waar Breitz drie jaar aan werkte, af te zeggen. De stichting achter het museum laat weten de samenwerking met Breitz te beëindigen vanwege ‘de controversiële uitspraken van de kunstenaar in verband met de aanvalsoorlog van Hamas tegen de staat Israël’. Nog altijd is Breitz verbijsterd: “Ik heb Hamas herhaaldelijk en ondubbelzinnig veroordeeld. Maar blijkbaar is dat niet voldoende.”

De houding van de Duitse overheid is begrijpelijk vanwege de beladenheid van de Duitse geschiedenis in relatie tot Joden. En er is ook iets te zeggen voor een dergelijke straffe houding gezien het gemak waarmee men in progressief-linkse kringen overgaat tot demonisering van Israël en Joden. Er mag om anti-Joodse uitingen wel een extra hek gezet worden.

Maar toch moet je daar voorzichtig mee zijn. In de eerste plaats omdat een overheid die bepaalt wat je mag denken erg bevoogdend is en omdat die bemoeienis riekt naar censuur. Ik hecht veel waarde aan de mogelijkheid van mensen om hun eigen standpunt te bepalen. Verder vind ik het een beetje eng. Want je kunt als het ware het moment al voelen aankomen dat men genoeg heeft van die bevoogding en dat je dan precies de tegengestelde standpunten als een boemerang terugkrijgt.

Het is kennelijk erg lastig omgaan met deze materie. Dat is te zien aan Amerikaanse universiteiten waar de tolerantie voor pro-Palestina anti-Israël demonstraties soms uitloopt op het beledigen en lastigvallen van Joodse medestudenten. Heb je het dan niet over antisemitisme?

Zie ook Twee soorten vergif.

Wil je commentaar geven of zien: klik op Boemerang en scrol naar beneden door.

vrijdag 15 december 2023

Trump en 7 oktober


Toen Trump begin 2021 het veld moest ruimen voor Biden was ik opgelucht. Ik bedacht ook dat die vier jaar van hem als president nog best goed afgelopen waren. De instituties hadden het (net) gehouden en er was geen Derde Wereldoorlog uitgebroken. We waren met de schrik vrijgekomen. Maar langzamerhand wordt toch een zeer kwalijk gevolg van zijn presidentschap zichtbaar. Volgens een van de analyses die ik onder ogen kreeg van de aanloop naar de huidige oorlog tussen Hamas en Israël heeft Trumps Midden-Oosten politiek polariserend gewerkt. 

Al langere tijd bestaat er binnen Hamas een richtingenstrijd. Er zijn groeperingen die willen aansturen op een al dan niet tijdelijke overeenkomst met Israël, en andere groeperingen die harde confrontatie voorstaan. In de periode rond 2015 wonnen de eerstgenoemde groepen aan invloed, en dat resulteerde onder andere in een nieuw Hamashandvest waarin niet meer de totale vernietiging van Israël als doelstelling genoemd werd. Wat het ook waard was – van de aanspraken op Israëlisch gebied werd geen afstand gedaan – de toon was in ieder geval een andere dan die van de hardstliners

Maar toen kwam Trump met zijn simplistische anti-Palestijnse opstelling. Hij verplaatste de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem en gaf eerder blijk van sympathie voor, dan kritiek op de settlers die de Westbank koloniseren. Die voelden zich daardoor vrij om nog gewelddadiger te opereren dan ze al deden, gesteund door Netanjahoe die toch al niet in vrede is geïnteresseerd. De ‘gematigde’ groeperingen binnen Hamas, met hun streven naar een langdurig staakt-het-vuren met Israël, verloren vanwege deze door Trump gefaciliteerde verharding van de Israëlische positie hun geloofwaardigheid. De oorlogszuchtige terroristen kregen sinds 2017 het overwicht, en dat hebben we gemerkt op 7 oktober. 

Een nieuw presidentschap van Trump is alleen al om die reden beslist ongewenst.

Wil je commentaar geven of zien: klik op Trump en 7 oktober en scrol naar beneden door.

donderdag 7 december 2023

Zacht roze


Dit plaatje, wonderlijk toch? Het geeft de gevoeligheid weer voor droogte van de verschillende gebieden op aarde. Uitgerekend de continenten die in het verleden en nog steeds het grootste deel van de CO2-uitstoot veroorzaken blijken er het minste last van te hebben (zacht roze, bijna onzichtbaar). Als je al geen complotdenker was zou je het hiervan wel worden. Hoe is het mogelijk dat Europa (en dan ook nog eens specifiek West-Europa), Noord-Amerika en Australië van bedreiging gevrijwaard zijn? 

Voor de duidelijkheid: ik geloof niet in complotten en zou ook niet weten hoe je – als je dat zou willen – zoiets voor elkaar krijgt. Maar wrang en oneerlijk is het wel.

Zie ook Ik heb makkelijk praten.

Wil je commentaar geven of zien: klik op Zacht roze en scrol naar beneden door.

zondag 3 december 2023

AI kan niet zonder mensen


Voor de afwisseling maak ik eens melding van een vrolijk bericht. Althans, ik vind het opbeurend, anderen waarschijnlijk juist niet. Die anderen zijn de ChatGPT-enthousiastelingen, die hun hoop vestigen op door robots geproduceerde teksten voor verbetering van de wereld.

Het bericht van onderzoeker Ilyaz Nasrullah meldt dat voor de productie van Artificial Intelligence-teksten (AI) per definitie menselijke creativiteit nodig is. Dat wil zeggen, niet per se voor de productie, maar voor goede kwaliteit van de opgeleverde tekstproducten. Zelfs voor sinterklaasgedichten presteren de AI-taalmodellen maar matig, ze kunnen niet zonder menselijke creativiteit. 

Dat komt doordat AI werkt met tekst die al over de aardbol rondzwerft. Door de gigantische rekenkracht van hedendaagse computers kunnen die duizelingwekkende hoeveelheden circulerende tekstdata zodanig met elkaar vergeleken en gecombineerd worden dat er redelijk relevante nieuwe tekstcombinaties uit voortkomen. Maar, zegt Nasrullah, de afhankelijkheid van wat er al is impliceert dat deze ‘synthetische teksten’ niks oorspronkelijk nieuws opleveren. In eerste instantie is dat niet zo’n bezwaar omdat ‘wat er al is’ primair menselijke teksten bevat, waaronder teksten met voldoende oorspronkelijkheid en creatief niveau. Maar naarmate AI meer teksten genereert wordt het aandeel door AI zelf geleverde teksten in ‘wat er al is’ steeds groter en gaat AI dus in toenemende mate zijn eigen producten recyclen, zonder iets nieuws toe te voegen. Dit resulteert in verslechtering van de relevantie en kwaliteit van de synthetische teksten. Nasrullah: “De achteruitgang na een paar ‘generaties’ van dit proces is dramatisch. De oorzaak van deze model collapse is dat synthetische teksten niet dezelfde variatie hebben als menselijke teksten, zij zijn telkens een slag minder”. Er is dus een verschil tussen ‘mensachtige’ en ‘menselijke’ teksten en dat verschil komt neer op creativiteit die kennelijk alleen de mens gegeven is. AI parasiteert daarop maar kan op eigen kracht het menselijke niveau niet vasthouden.

Waarom word ik daar vrolijk van? Dat heeft te maken met de relativering van het toekomstbeeld waarmee de opkomst van AI vergezeld gaat. In de toekomst zouden volgens een veelgehoorde visie dankzij de prestaties van AI menselijke inspanning en creativiteit steeds minder nodig zijn. Computers nemen daarin de samenleving over en wij mensen zouden vervallen in een utopische verdoving. Dat idee, onder andere uitgedragen door Yuval Harari en eerder door Herbert Marcuse, vind ik een doembeeld. Het is een pessimistische visie van een gedetermineerde toekomst. Als ik nu hoor dat AI eigenlijk niet zonder creatieve menselijke inbreng kan functioneren vind ik dat een optimistisch tegengeluid. Kennelijk ben ik erg gehecht aan het idee van menselijke scheppingskracht en het vermogen om iets nieuws tot stand te brengen.

Nu heeft niet iedereen zin in creativiteit. Creativiteit kost best veel moeite namelijk, zeker als het om sinterklaasgedichten gaat. En in onze geïndustrialiseerde wereld met zijn illusieproducerende entertainmentindustrie is de verleiding groot om onze dromen en verlangens uit te besteden aan een systeem dat ze op technologische manier kan helpen verwezenlijken. Dat we ons ondertussen uitleveren aan de grote kapitalistische belangen daarachter nemen we dan maar voor lief. Ik snap het gemak daarvan en de aantrekkingskracht van de marketing die ons vertelt dat we achterover kunnen leunen. Ik leun ook graag achterover, maar creatieve actie vind ik toch net iets leuker.

Zie ook Zijn linkse mensen slimmer?

Wil je commentaar geven of zien: klik op AI kan niet zonder mensen en scrol naar beneden door.