zondag 23 februari 2025

Lekker ondeugend


Hoe ik de kunstenaar Lucebert moet beoordelen weet ik niet. Hij heeft overduidelijk de verkeerde kant gekozen tijdens de Tweede Wereldoorlog, onder andere blijkens zijn antisemitische uitspraken en vrijwillige aanmelding bij de Arbeidseinsatz. Maar zijn werk, zowel het literaire als het geschilderde, laat een gevoelig en diep bewogen innerlijk leven zien. Ik sluit niet uit dat hij zwaar gebukt ging onder zijn voormalige nazistische sympathieën. Blijft staan dat hij er nooit afstand van heeft genomen. 

Desondanks ben ik vaak geroerd door teksten die ik van hem tegenkom. Zo ook de zin die inzet was van intensief overleg tussen de gemeente Alkmaar en Alkmaarse synagogen: ‘Van teveel spektakel wankel je allicht’. Mooi, en misschien zegt het toch wat over zijn verleden. Deze tekst stond al vijftig jaar als kunstwerk op het gemeentehuis, maar was aan restauratie toe. Gegeven de relatief recente onthullingen over Luceberts verleden en zijn zwijgen daarover vonden de Joodse Gemeenten van Alkmaar het niet gepast om het kunstwerk op de oude plaats terug te brengen, een overheidsgebouw zou zich daar niet mee moeten verbinden. De organisaties kaartten de kwestie aan bij de gemeente Alkmaar. Na uitvoerig overleg bereikten zij een compromis. Het Lucebert-kunstwerk wordt teruggeplaatst op een andere locatie dan een overheidsgebouw. Goed gedaan, denk ik dan.

Des te akeliger zijn de opzettelijk grievende opmerkingen van wethouder Anjo van de Ven na het bereiken van het compromis. Zij zegt het kunstwerk op een “prominentere” plek te willen plaatsen: “Ik droomde gisteren van een plek op straks de vijftig meter hoge toren bij Ringers”. Waarna ze het vileine karakter van haar opmerking onderstreept met “Even een ondeugende gedachte van de wethouder”. Geintje, gewoon even Joden pesten.

Dat spel met ‘ondeugendheid’ doet me, met alle verschillen, denken aan de quasi onschuldige manier waarop Elon Musk en Steve Bannon recent de wereld schokken met hún geintje: de uitgestoken rechterarm. Moet allemaal kunnen. Bah.

Zie ook Lucebert.

Wil je commentaar geven of zien: klik op Lekker ondeugend en scrol naar beneden door.

3 opmerkingen:

  1. Beste Naud,
    Ik kan je verhalen meestal goed volgen. Maar bij "Lekker ondeugend" struikel ik op twee fronten. Als eerste: ik snap de zin van Lucebert niet. Zal best aan mij liggen, maar toch. Als tweede: waar zit het villeine van de wethouder in? De prominentere plaats? Of heeft het iets met die hoge toren te maken? Betekent die iets - anders dan een verre analogie met Babel, misschien? Waar worden Joden hier precies mee gepest?
    Je kan het misschien publiek uitleggen als ik misschien niet de enige ben, anders weet je me op mijn eigen email wel te vinden!
    Ruud

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het vileine zit er wat mij betreft in dat de wethouder weet dat verheffing van de antisemiet Lucebert grievend is voor Joden. Willens en wetens werkt ze daar naar toe, in het volle besef dat het gevoelig ligt. Dat noemt ze ‘ondeugend’ van zichzelf, en daar hoor ik een soort gretig plezier in.
      De betekenis van de dichtregel blijft mysterieus, ook voor mij. Als het mogelijk iets over zijn verleden zegt, moet ik denken aan Duitse Joden in de jaren dertig. Ook van hen kon een aantal onder de indruk raken van de grootsheid van Hitlers spektakel. Otto Treumann had dat gehad, vertelde hij me weleens. Groet, Naud

      Verwijderen
  2. De gebaren van de genoemde Amerikaanse heren zijn zeker verwerpelijk. Tegelijkertijd moeten we, vind ik, toch wel op onze hoede zijn voor vormen van afrekencultuur. Grote kunstenaars -door alle eeuwen heen- blijken naderhand soms in staat te zijn geweest tot de vreselijkste dingen. Afrekenen met mensen die willen afrekenen - da's voor mij de cultuur van de dood.

    BeantwoordenVerwijderen