Kiest Trouw voor de brave Levinas?

Dat kan nog spannend worden. Althans, voor mij als Levinasklant. Gaat Trouw kiezen voor de brave Levinas van “alles voor de ander” of voor de gelaagde Levinas waarin egoïsme en altruïsme op subtiele manier hun legitieme plaats krijgen?

Deze vraag komt in me op naar aanleiding van de aankondiging van de boekenserie De Grote Filosofen die door het dagblad Trouw tegen zeer gereduceerd tarief wordt aangeboden aan zijn abonnees. De serie wordt omschreven als een reeks toegankelijke inleidingen op het leven en denken van sleutelfiguren uit de geschiedenis van de Westerse filosofie. Daarin krijgt ook Levinas een plaats.

Nu weet ik uit ervaring dat in veel presentaties van zijn denken Levinas nogal snel en gemakkelijk wordt ingelijfd in Christelijk gedachtengoed, als een soort kampioen van de orde van de ontologische goedheid. En ik weet ook dat door die inlijving aan de subtiliteit van zijn denken geen recht wordt gedaan. En bovendien dat Levinas vervolgens als naïef en irrelevant door vakfilosofen terzijde geschoven kan worden.

Om die reden vind ik het van groot belang om te weten hoe hij gepresenteerd zal worden, ook in de krantenartikelen die de boeken vergezellen. Het korte tekstje dat in de begeleidende folder aan Levinas gewijd is laat alle opties open. Het luidt: “Voor Emmanuel Levinas is moraal een kwestie van geven wat je hebt, van ruimte maken voor de ander in je eigen leefwereld”.

“Geven wat je hebt” aan anderen, dat klinkt nogal totaal. En dan: aan iedere ander? Dat lijkt me dusdanig utopisch dat je iemand die zo denkt snel achter je laat.

“Ruimte maken voor de ander”, daar kan niemand op tegen zijn, zeker als er niet bij staat hoeveel ruimte. Maar misschien is Levinas op dat punt juist wat ingewikkelder: het is niet zozeer het zelf (ik) dat de ruimte maakt, het is de ander die dat bij mij doet.

Misschien ook braaf, maar dan anders.

Zie ook Doodzonde, Eigenzinnig en Hoe naïef is Levinas eigenlijk?