donderdag 24 september 2015

Vernedering is nooit goed


Deze week dacht ik: dit gaat helemaal mis. Ik bedoel niet dat wij – Nederland, Duitsland, België, Frankrijk – te veel vluchtelingen opnemen, want dat weet ik niet. Misschien kunnen we het wel aan.

Ik bedoel ook niet dat andere landen – Hongarije, Tsjechië, Israël – ten onrechte de boot afhouden, want daar kunnen ze redenen voor hebben.

Ik doel vooral op de verwijten die binnen de EU door het rijke en doorontwikkelde Westen gemaakt worden aan het armere en minder ontwikkelde Oosten. Zo wordt er gezegd dat Hongarije “asociaal” en “inhumaan” is, en dat de Oost-Europese landen met hun verzet tegen verplichte quota “niet het Europa van de 21e eeuw” vertegenwoordigen.

Zijn hier niet de meest dodelijke ingrediënten die kunnen spelen in de interactie tussen mensen en staten alweer volop actief? De morele en culturele superioriteit van het Westen en de ‘primitiviteit’ van de weerbarstige landen zijn terugkerende thema’s. En daarmee is vernedering aan de orde van de dag.

Dit is zo kwalijk omdat met een iets meer historische blik op onze eigen culturele en maatschappelijke ontwikkelingen goed begrijpelijk wordt dat de Oost-Europese landen doen wat ze doen. Hoezeer worstelen wij niet met de integratie van nieuwkomers, terwijl we daar al vijftig jaar aan werken. Bondskanselier Merkel noemde nog een paar jaar geleden de integratie “mislukt”. Dat ben ik niet met haar eens, ik vind dat het op tal van gebieden goed gaat, maar laten we wel vaststellen dat we daar vijftig jaar voor nodig hebben gehad. Die ervaring hebben de Oost-Europese landen niet. En Israël al helemaal niet, omdat voor zo’n ontwikkeling vrede een eerste vereiste is, onder andere met Syrië.

Verder hebben de zeventig jaar durende na-oorlogse vrede en welvaart de autochtone West-Europese bevolking geholpen om voor het eerst in de wereldgeschiedenis totaal anders te denken over geloof, traditie, seksualiteit en identiteit. Vergeet niet met hoeveel schokken dat gepaard is gegaan, van de rebellie van de eerste welvaartsgeneratie in de jaren zestig, via massale ontkerkelijking, de revolte van Pim Fortuin tot aan de huidige discussie rondom Zwarte Piet.

Een dergelijke cultureel-maatschappelijke ontwikkeling kan blijkbaar pas goed van de grond komen na een periode van 20 à 25 jaar vrede en stabiliteit, precies het punt waar Oost-Europa nu pas staat. Daar komt bij dat Hongarije en Roemenië slechte ervaringen hebben met de moeilijk integreerbare Roma. Hoe moreel – of gewoon: verstandig – is het om waar wij zeventig jaar de tijd voor hebben gehad, na vijfentwintig jaar te eisen van anderen?

Europa zal zijn lidstaten moeten behandelen zoals een staat zijn onderdanen. Geen staat zal onderdanen snel verplichten om vluchtelingen in huis te nemen. Degenen die het kunnen en willen moeten dat vooral doen. Maar degenen die om wat voor reden dan ook daar niet klaar voor zijn – leven niet op de rails, trauma’s, armoede – mogen niet gedwongen worden. En zeker niet met een beroep op 21e eeuwse in Westerse vrede en welvaart gevormde morele standaarden die ineens universeel zouden zijn.

Die laatste pretentie kan niet anders dan vernederend werken. En weet dat betweterige Westen nu nóg niet wat dat betekent?

Zie ook Weerzin tegen het Westen, Plato ontzenuwd? en Onvolwassen

Geen opmerkingen:

Een reactie posten