Het nieuwe Midden-Oosten

Tot een paar jaar geleden was de mentale foto van het Midden-Oosten in het hoofd van veel Westerse mensen grofweg die van een zwarte vlek ter hoogte van Israël/Palestina, en daaromheen wit of neutraal gekleurd gebied.

Zo was lange tijd het overheersende beeld van het Midden-Oosten in het Westen: dat van over het algemeen goedwillende, vreedzame, interessante bevolkingen met een kankergezwel in hun midden, namelijk Israël. Als mensen geen familie of vrienden in Israël hadden, gingen ze daar niet op vakantie, stel je voor. Bestemmingen als Syrië, Egypte, Saoedi-Arabië en de Emiraten waren wél interessant en geaccepteerd.

Dat het zo zwart-wit niet ligt is inmiddels voor de meeste mensen wel duidelijk geworden. Syriërs blijken in staat tot onderling geweld dat het vertrouwde Israëlisch-Palestijnse conflict in grofheid en omvang vele malen overtreft. Egypte betoont zich minder de natie van weldenkende, tolerante burgers dan zij en wij altijd gedacht hadden. Het beleeft steeds meer en bloederigere clashes tussen Moslims en Christenen en seculieren. En de primitiviteit van Saoedi-Arabië kiert door alle rijkdom heen.

Zo kan het gebeuren dat in de beeldvorming langzaam een andere foto komt bovendrijven. Die meer recente foto van het Midden-Oosten laat, naar mijn opvatting, over het hele gebied meer zwart zien en toont Israël waarschijnlijk wat meer in grijstinten.

Niet dat er in Palestina en Israël feitelijk veel veranderd is. De bezetting van de Westoever en de vernederingen die de Palestijnen moeten ondergaan zijn nog even schandalig en onacceptabel als ze waren. Maar de perceptie van het hele gebied is veranderd: er is minder sprake van aanduidingen in zwart en wit, er is meer gevoel voor verhoudingen gekomen en erkenning van de gewelddadigheid die over de volle breedte van het Midden-Oosten present is, met gevolgen voor alle bewoners van het gebied.

Natuurlijk, ook nu zijn er complotdenkers die Israël de schuld geven van alles, tot aan het gedrag van Morsi (of juist Sisi) en Assad (of juist de rebellen) aan toe. Maar waar het toerisme – afgezien van de jihadisten – naar Syrië en Egypte is teruggelopen of niet meer bestaat, neemt het aantal vakantiegangers naar Israël weer toe.

Zie ook Delegitimering, Voor en tegen Bennett en Kerk en Staat