.jpg)
Wonderen zijn mooie dingen, staat in het stuk van de Tora dat we deze week in sjoel lezen, maar hecht er niet te snel geloof aan. “Wanneer een profeet of een droomuitlegger uit uw midden een teken of een wonder voorspelt, dat vervolgens uitkomt, en hij verbindt daaraan een oproep om andere, u onbekende goden te volgen en te dienen – luister dan niet naar wat hij zegt…Blijf de Eeuwige, uw God, volgen en heb alleen voor hem ontzag”. Kennelijk zijn er in de loop van de tijd té veel pijnlijke en verwarrende ervaringen opgedaan met valse boodschappen en wonderen die bedrieglijk bleken om daar nog op te kunnen vertrouwen. David Ben-Goerion, mede-stichter en eerste premier van Israël, lijkt me er de man niet naar geweest te zijn om te geloven in wonderen. Daarvoor was hij te veel een macher, iemand die wist dat er veel mensenwerk verzet moest worden om Israël van de grond te krijgen. Hij wordt beschreven als realistisch, nuchter en een tikje humorloos.
Toch wordt de stichting van de staat vaak voorgesteld als een al dan niet goddelijk wonder en Ben-Goerion misschien niet als profeet, maar op zijn minst als uitvoerder van dat wonder. Die voorstelling van zaken mag wat mij betreft grotendeels overeind blijven, want het feit dat Israël bestaat is van onschatbare waarde. Maar het wonder vertoont wat mankementen, en die zijn mogelijk wél terug te voeren op een ongefundeerd geloof bij Ben-Goerion c.s. in bovennatuurlijke krachten. Niet dat zij geloofden in goddelijk ingrijpen zoals de religie zich dat voorstelt. Maar wél hadden zij in hun euforie een bovengemiddeld vertrouwen in de democratische inborst van de burgers van de nieuwe staat. Die zouden, met hun achtergrond als egalitaristische kibboetsniks, vrij debatterende Talmoedstudenten en slachtoffers van dictaturen, van zichzelf zo rechtsstatelijk aangelegd zijn dat de nieuw te vormen staat het zou kunnen stellen zonder de gebruikelijke waarborgen. Dat geloof kan verklaren waarom de staat rechtsstatelijk zo slordig werd ingericht – zonder grondwet en zonder een extra controlerende kamer. De stichters hebben zich niet kunnen voorstellen dat de democratische rechtsstaat op een bepaald moment van binnenuit zou worden uitgehold zoals nu door Netanjahoe en religieus rechts gebeurt. Ik ook niet trouwens, tot voor kort.
Reden genoeg om de Tora-boodschap van deze week serieus te blijven nemen. Er is niet zo gauw een goddelijke remedie of inherent Joodse karakteraanleg voorhanden die het ontbreken van staatsrechtelijke instituties kan goedmaken.
Zie ook Zo democratisch ingesteld is de gemiddelde Israëliër niet.
Wil je commentaar geven of zien: klik op Wonderen en scrol naar beneden door.
Posts
Ik weet er weinig van, de stemming onder de eerste zionisten in het land - ha-arets. Maar is dit historisch onderbouwd, Naud? Dat ze zo'n onverwoestbaar vertrouwen hadden? Of durfden ze het niet om staatsrechtelijk door te stoten, om zo de kool en de geit te sparen? Overigens vind ik dat je te weinig onderbouwt dat wonderen niet kunnen en dat dat dan 'nuchter' is. Ik vind - en zou het goed kunnen onderbouwen – dat geloof in Israëls God uitstekend met nuchterheid is te verenigen en dan zeg ik met Augustinus mee: het bestaan van alles is toch ontegenzeggelijk een nog veel groter wonder dan het gebeuren van wat we een wonder noemen? Waarom zouden die dan niet kunnen?
BeantwoordenVerwijderenHallo Guus,
VerwijderenHistorisch gezien was het wel de bedoeling om een grondwet te maken. Maar daar was men met het uitroepen van de staat in mei 1948 nog niet aan toe gekomen. Toen brak de onafhankelijkheidsoorlog uit en werd de opstelling van de grondwet uitgesteld tot november van dat jaar, en daar is het nooit meer van gekomen.
Ik gebruik het woord wonder in een veel beperktere betekenis, die trouwens behoorlijk gangbaar is: dat door krachten buiten je eigen bereik precies gebeurt wat je hoopt. Ik ben dus niet zo gauw geneigd om ons bestaan een wonder te noemen.
Het ontstaan van het land Israël mag een wonder genoemd worden. De teloorgang van de demonstratie is op zich geen wonder. Lees wat Athene is overkomen in Alkibiades van Ilja Leonard Pfeiffer, niets nieuws aan de lucht. Kijk wat er ook in ons land aan het gebeuren is met een toenemend populisme, waarbij de democratie gebruikt wordt om deel belangen te vertegenwoordigen ipv het algemeen belang. In die zin is het het wonder dat Israël een gewoon land is geworden, helaas met weinig goede democratische voorzieningen. Het joodse karakter geeft hierbij weinig hulp.
BeantwoordenVerwijderen"Er is niet zo gauw een goddelijke remedie of inherent Joodse karakteraanleg voorhanden die het ontbreken van staatsrechtelijke instituties kan goedmaken." Nee, dat denk ik ook niet. De staatsrechterlijke instituties zijn er, idealiter, juist om de pluraliteit en het conflict te integreren in het functioneren van de samenleving. De samenleving heeft een bepaalde kwantitatieve verhouding van harmonie en dissonantie, van associatie en competitie, van sympathie en antipathie nodig om een bepaalde vorm te bereiken. (Georg Simmel)
BeantwoordenVerwijderenHet is niet de vijand die verenigt, maar de lege plek van de macht. Op die lege plek kan geen andere vorm van legitimiteit worden geclaimd dan zij voortvloeit uit de vrije confrontatie van belangen en meningen. Het doet er niet toe dat elke partij haar roeping verkondigt om het algemeen belang te verdedigen en eenheid te bereiken,- het antagonisme erkent een andere roeping, die namelijk van de samenleving tot verdeeldheid. (Claude Lefort).
Groet, Wielertoerist.