Weldenkende voorhoede

In Den Haag bedrijft men momenteel vooral pseudo-politiek. Wat er gebeurt heeft weinig te maken met verantwoorde, weloverwogen keuzes voor de lange termijn en behartiging van het algemeen belang. De Voorjaarsnota is het resultaat geworden van uitruil van korte termijn partijbelangen. In de laatste aflevering van Buitenhof ging het onder andere daarover. Minister van defensie Ruben Brekelmans en politiek duider Lamyae Aharouay waren al aan het woord geweest, en daarna werd Geert Mak geïnterviewd door Maaike Schoon. Tussen hen ontspon zich het volgende gesprekje.

Mak:“We moeten beseffen: we moeten nu echt toe naar een andere regering omdat je in dit soort enorme crisissen niet met een dergelijke regering kunt doorgaan.”

Maaike Schoon: “Dat is een boodschap aan de heer Brekelmans, begrijp ik.”

Mak: “Aan iedereen die een beetje z’n verstand bij elkaar heeft in deze kringen.”

Ik vind dit pikante uitspraken, hoe rustig en mild de toon ook is waarop Mak ze doet. Hiermee zegt hij eigenlijk: deze Tweede Kamer en deze regering zijn niet competent; ze houden zich bezig met onnozele onderwerpjes (“vier procent BTW eraf of erbij”) terwijl de wereld in brand staat; het wordt tijd om “in deze kringen” oog te krijgen voor kwaliteit.

Het pikante eraan is wat mij betreft: er zit een regering met een democratisch mandaat; die zelfs na de vorming ervan het vertrouwen in de politiek deed toenemen volgens de peilingen.  Maar als je een beetje nadenkt zie je dat het prutsers zijn. Dat betekent dat er, behalve instemming van het volk, een ander criterium een rol moet spelen bij de keuze van onze bestuurders: kwaliteit. Op z’n minst moeten ze beschikken over een dosis nuchterheid en wat journalist De Ceulaer noemt ‘de gave des onderscheids’. In feite is dat een pleidooi voor een aristocratie. De Ceulaer: “Dat daar een aristocratisch kantje aan zit, is in zekere zin onvermijdelijk. Als je mensen kiest om het land te besturen, dan kies je burgers van wie je hoopt dat ze het goed zullen doen. Je kiest voor de besten. Verkiezingen zijn altijd een beetje aristocratisch”.

Als je grootgebracht bent met egalitaristische en radicaal democratische ideeën, zoals Mak en ik, is dit wel even omdenken. Er zou dus een weldenkende voorhoede nodig zijn om de democratie weer op de rails te krijgen. Hoe elitair is dat wel niet? En Mak weet toch ook wel dat er mensen zijn voor wie vier procent BTW-verhoging een belangrijk verschil maakt? Toch denk ik dat Mak gelijk heeft. Er zijn momenten dat lange termijn belangen terecht voorrang krijgen op korte termijn belangen. 

Mak illustreert dat aan de hand van de hoofdpersoon in zijn nieuwe boek Wisselwachter, de Amerikaan Harry Hopkins. Die ontwikkelde zich in de jaren dertig van de vorige eeuw van maatschappelijk werker met tal van initiatieven voor ondersteuning van de armen in de VS tot centrale adviseur van president Roosevelt. Hopkins had een belangrijk aandeel in de omschakeling van de VS naar een oorlogseconomie. En hij fungeerde als oliemannetje in de contacten met de andere grote geallieerde leiders, Churchill en later ook Stalin. “Om de Amerikaan gunstig te stemmen, begon de verstokte kapitalist en aartsconservatief Churchill bij hun eerste ontmoeting aan een exposé over de ‘eenvoudige arbeider’. Maar Hopkins kapte hem af en zei dat nu maar één ding telde: Hitler verslaan. Die onderbreking kon Churchill wel waarderen. Vanaf dat moment, schreef hij in zijn memoires, 'ontstond er tussen ons een vriendschap die onverstoorbaar vredig bleef'. Hopkins raakte altijd de 'kern van de zaak', reden voor Churchill om hem de bijnaam ‘Lord Root of the Matter’ te geven.”

Wil je commentaar geven of zien: klik op Weldenkende voorhoede en scrol naar beneden door.