Plaatjes maken

Stel, je bent manager van een afdeling. Je vangt signalen op van wrijving en irritatie tussen jouw medewerkers en die van een andere afdeling waar je veel mee te maken hebt. Wat doe je dan?

Je kunt de signalen negeren. Als je er serieus op ingaat moet je namelijk misschien wel ingewikkelde gesprekken gaan voeren met je collega van de andere afdeling. En wie weet wordt de wrijving alleen maar groter. Dit kun je best een paar jaar volhouden.

Je kunt ook de signalen oppakken en je mensen stimuleren om zich assertiever op te stellen tegenover de andere afdeling. Zo ontstaat er misschien een saamhorige en strijdlustige stemming waardoor je als afdeling sterker komt te staan. Je eigen positie tegenover je collega zal daardoor sterker worden.

Een derde mogelijkheid is: contact opnemen met de Plaatjesmaker van je organisatie. Het is namelijk zijn taak om gesprekken over haperende bedrijfsvoering te ondersteunen, of het nu gaat over wrijvingen tussen managers, tussen medewerkers of tussen managers en medewerkers dan wel simpelweg om inefficiënte inrichting van de processen.

Die ondersteuning bestaat er op zo’n moment niet in dat de Plaatjesmaker inhoudelijk oplossingen kan aanreiken. Daarvoor staat hij als leek te ver van veel inhoudsmaterie af. Nee, die ondersteuning komt tot stand doordat de Plaatjesmaker een plaatje aanbiedt van de bedrijfsvoering – procesbeschrijvingen genaamd – aan de hand waarvan de verschillende partijen het gesprek over de afbakening van hun taken en verantwoordelijkheden kunnen voeren. Wat de Plaatjesmaker levert is dus: communicatie.

Het plaatje dat hij maakt vervangt als het goed is de afzonderlijke plaatjes die zich hebben vastgezet in de hoofden van de verschillende betrokkenen. De aard van plaatjes brengt met zich mee dat mensen zich daaraan vastklampen. Door de creatie van één Superplaatje waarmee alle betrokkenen het moeten doen worden ze minder gehinderd door de beperkingen van hun eigen beelden. Zij kunnen zakelijker en gerichter met elkaar praten over de materie.

Maar, als plaatjes gevaarlijk zijn, dan geldt dat net zo hard voor het Superplaatje. Ook dat misleidt ons door de bedrieglijke suggestie van stabiliteit en het veroorzaakt stolling van wat beweeglijk is. Ook het Superplaatje kan een eigen leven gaan leiden en doel op zich worden in plaats van middel tot communicatie.

Moet je het dan maar zonder doen?
Dat lijkt me geen oplossing want plaatjes maken doen we hoe dan ook allemaal. We kunnen namelijk niet anders zolang wij denkende wezens zijn. En als dat zo is, laat het Plaatje dan zo bewust en democratisch mogelijk tot stand komen.

Dus niet meer: tien beelden in tien hoofden, min of meer onbewust maar vaak zeer hardnekkig met alle spraakverwarring die daarbij hoort. Maar één beeld, zo bewust mogelijk gecreëerd en zonder pretenties van ultieme waarheid of van eeuwigheidswaarde. En zo flexibel dat het op aangeven van alle betrokkenen voortdurend kan worden aangepast. Maar dan nog: misleidend blijft het.

Zie ook: Geen ontkomen aan en De eerste prijs