Behapbare aantallen

Hopelijk is het coronavirus van tijdelijke aard. Dan nog kan het knap gevaarlijk zijn en veel schade aanrichten. Maar het zal een keer klaar zijn.

Dat kun je waarschijnlijk niet zeggen van het vluchtelingenprobleem. Aan de Turks/Griekse grens is dat op dit moment acuut, maar daarnaast is het niet aflatend actueel in het hele Middellandse Zeegebied, in Afrika en veel andere gebieden van de wereld.

Om dat probleem voor mezelf behapbaar te maken, wil ik het in dat verband over aantallen kunnen hebben. Dan bedoel ik bijvoorbeeld: aantallen van mensen die er het slechtst aan toe zijn, of aantallen die wij in redelijkheid zouden kunnen opvangen.

Het venijn van die wens zit in de implicaties ervan. Dat betekent immers per definitie dat niet meer, over de hele linie, compassie leidend is. Je gaat dan onderscheid maken tussen vluchtelingen die het erg of minder erg hebben. Die laatste laat je buiten beschouwing. Weg compassie.

En je kijkt naar wat je aankunt. Voor hoeveel mensen hebben we capaciteit? Wel zo realistisch maar jammer voor wie daar buiten valt.

Die inperking van de compassie zal de reden zijn dat in sommige kringen het praten over aantallen hulpbehoevenden als ongepast wordt gezien. Zijn het er een miljoen? Dan zijn het er een miljoen! Iedereen moet geholpen worden, punt uit. Daar passen geen overwegingen van uitvoerbaarheid.

Deze categorische opstelling wordt, behalve door het ideaal van compassie, mede gelegitimeerd door zeventig jaar mensenrechten-denken. Dat is primair een juridisch denken in termen van absolute menselijke rechten, en dat houdt zich per definitie niet met uitvoerbaarheid bezig. De voorzichtigheid in het spreken over aantallen komt ongetwijfeld ook daar vandaan.

Maar die voorzichtigheid helpt ons niet bij de creatie van draagvlak voor opvang van vluchtelingen. Als alleen de optie van totale compassie voor alle vluchtelingen openstaat wordt het gauw een keuze tussen alles of niets, en dan wordt het voorspelbaar niets.

Wat betekent dat concreet? Onder meer dat ik geen petitie zal ondertekenen waarin opgeroepen wordt tot opvang van een miljoen vluchtelingen. Ik denk eerder in aantallen van tienduizenden.

En het betekent dat ik graag het initiatief van de stad Leiden zou ondersteunen. Vorige week donderdagavond was Leiden de eerste stad die een concreet opvangaanbod deed voor 25 kinderen in reactie op de Griekse noodoproep om 2500 alleen reizende kinderen die vastzitten in opvangkampen elders in Europa te herplaatsen. Het idee achter het Leidse aanbod is dat als genoeg Nederlandse steden hulp aanbieden om samen vijfhonderd tieners op te nemen, de regering wel overstag moet gaan om dat toe te staan.

2500, 500, 25, dat zijn behapbare aantallen. Burgemeester Lenferink van Leiden schuwt zulke calculerende termen niet: “De aantallen zijn ook heel overzichtelijk. Als Nederland vijfhonderd kinderen opneemt die zonder volwassenen reizen, dan beginnen wij met 25. Dat kunnen we aan”.

Inmiddels heeft premier Rutte, in zijn ‘heerlijke volkse spontaniteit’, al laten weten dat daar geen sprake van kan zijn. Maar Lenferink geeft niet op: „Het gaat om een relatief klein aantal jonge vluchtelingen. Dat moeten we met elkaar kunnen oplossen. Het zou zeer betreurenswaardig zijn als het kabinet daartoe niet bereid is”. En ronduit beschamend.

Zie ook Herhaling van zetten en Mensenrechten, pragmatisch bekeken